Multi-methode
Bij het identificeren van de sociaaleconomische impacts is het belangrijk om zo breed mogelijk te scannen. Vervolgens kunnen daaruit de belangrijkste impacts geïdentificeerd worden waarop het vervolg van de analyse zal focussen. Om de impacts te identificeren en vervolgens daaruit de belangrijkste impacts te selecteren combineren we best de kennis en inzichten die aanwezig zijn in het project- en studieteam met die van de stakeholders en hun vertegenwoordigers. En uiteraard, is er in deze oefening ook ruimte om de resultaten van studiewerk over de impacts in rekening te brengen (expertenkennis).
Dit is geen overbodige luxe want elke methode heeft wel zijn blinde vlekken.
Rekeninstrumenten zoals Natuurwaardeverkenner, ECOPLAN SE... laten toe om de om de impact te kwantificeren van veranderingen in landgebruik voor een waaier van ecosysteemdiensten. Deze instrumenten beschouwen daarbij voor stakeholders vaak onzichtbare voordelen van de natuur zoals koolstofopslag en waterregulatie. Ze vatten echter lang niet alle voordelen en de waarde die mensen daaraan hechten. Ook gaan rekeninstrumenten voorbij aan verdelingseffecten en andere sociale dimensies van veranderingen in landgebruik.
Stakeholdergebaseerde methoden vormen dan ook een interessante aanvulling op het gebruik van een rekeninstrument. Door stakeholders te betrekken wordt het mogelijk om ook lokale en sociale aspecten verbonden aan het gebruik van een gebied in beeld te brengen naast de biofysische aspecten. Eenvoudig gesteld is zo’n stakeholdergebaseerde methode niets anders dan een forum voor stakeholders, het zij onder de vorm van een interview of focusgroep, waarbij er met een ecosysteemdienstenbril naar de omgeving en de geplande veranderingen daarin wordt gekeken. Mogelijke hulpmiddelen daarbij zijn bijvoorbeeld ESD-kaarten , het ESD-kaartspel (Demeyer 2015), CICES_BE (Turkelboom et al., 2013) en - uiteraard - de uitkomsten van berekeningen met de rekeninstrumenten. Op die manier kan er extra informatie aangeboord worden die anders niet of, alleszins niet systematisch, naar boven zou komen.
Voor specifieke ecosysteemdiensten en ingrepen die de beschikbare rekeninstrumenten niet of onvoldoende goed coveren én die ook de betrokken stakeholders niet kunnen bevatten, kan er een beroep gedaan worden op expert judgement.
Validatie
De uitkomst van stap 2 van de SEIA is een overzicht van alle geïdentificeerde impacts met aanduiding van hun belang. De impacts die minder belangrijk geacht worden, en daarom niet verder beschouwd zullen worden in de verdere analyse, zijn voorzien van een korte motivatie. Dit is belangrijk om de resultaten te interpreteren, en om de (veilige) bruikbaarheid van de conclusies te waarborgen. Zo kan een screeningstudie die focust op impacts voor communicatie-doeleinden niet worden gebruikt om een maatschappelijke afweging te maken.
De vertegenwoordigers van de stakeholders ontvangen dit overzicht en krijgen de mogelijkheid dit te becommentariëren. Het kan volstaan om het overzicht en de eventuele commentaren daarop gewoon via mail uit te wisselen. Om de interactie met de stakeholders te verhogen kan hiervoor ook een focusgroep met de vertegenwoordigers van de stakeholders georganiseerd worden. Op basis van de reacties kan het overzicht nog aangepast worden.